فهرست مطالب

مجله نامه مفید
پیاپی 75 (تیر 1388)

  • سیاست های اقتصادی
  • تاریخ انتشار: 1388/10/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • اثرات بازارهای مالی بر رشد بخش صنعتی در ایران
    غلامرضا عباسی، حمیدرضا برادران شرکاء صفحه 3
    از ویژگی های بازارهای مالی در ایران گستردگی فعالیت های دولتی در نظام مالی و فضای غیر رقابتی است. چگونگی دسترسی به خدمات و منابع مالی یکی از چالش های بخش صنعتی (صنعت و معدن) است. این پژوهش به شناخت و بررسی بازارهای مالی و ارتباط آن با بخش صنعتی می پردازد. فرضیه اصلی ارتباط مثبت توسعه مالی و اثر منفی سرکوب بر رشد صنعتی در ایران است. نتایج با استفاده از آمار سری زمانی سال های (1386-1353)، به وسیله روش خود توضیح برداری (ARDL) و الگوی تصحیح خطا (ECM) نشان می دهد توسعه مالی بر تولید سرانه صنعتی اثر مثبت و معنی داری داشته که نشانگر نقش توسعه مالی و گسترش واسطه گری های مالی بر رشد صنعتی است. همچنین سرکوب مالی اثر منفی بر تولید سرانه صنعتی داشته که ضرورت اصلاح سیاست های بخش مالی و لزوم حرکت به سوی ایجاد فضای رقابتی در بازارهای مالی ایران آشکار می کند. تایید رابطه بین توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی در سطح بخش صنعتی علاوه بر ارتباط بخش واقعی و مالی، بیانگر نقش متغیرهای کلان مالی و محیط مالی در رشد صنعتی می باشد.
    کلیدواژگان: توسعه مالی، سرکوب مالی، رشد صنعتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • اندازه گیری اثرات سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی (مطالعه موردی ج.ا.ایران)
    احمد شعبانی، محمد سلیمانی صفحه 23
    در حال حاضر اصطلاح سرمایه اجتماعی به یکی از مهم ترین، عمومی ترین و پر کاربردترین مفاهیم در حوزه مطالعات اجتماعی مبدل گشته است. تحقیقات اخیر نشان می دهد که سرمایه اجتماعی بر روی عملکرد متغیرهای اساسی اقتصاد تاثیرگذار است.
    در این مقاله چهار شاخص اعتماد، مشارکت اجتماعی، همکاری های مدنی و صداقت به عنوان شاخص های اصلی سرمایه اجتماعی انتخاب شده و با استفاده از پرسش نامه مقدار کمی هر یک از این چهار شاخص سنجیده شده است. پرسش نامه با نمونه گیری تصادفی به صورت خوشه ایدر میان ساکنین مراکز استان ها توزیع شد. همزمان با این کار ماتریس AHP به محققان این عرصه ارسال شد و وزن هر یک از چهار شاخص در سرمایه اجتماعی با استفاده از میانگین هندسی نظرات صاحب نظران استخراج شد. با بکارگیری نتایج تحلیل پرسش نامه ها و وزن های منتج از ماتریس های AHP، سرمایه اجتماعی به صورت کمی بدست آمد. در نهایت در چارچوب مدل رشد اقتصادی و داده های مقطعی سال 1385 به تفکیک استان ها اثر سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی با استفاده از نرم افزار E-views سنجیده شد. نتایج نشان دهنده تاثیر مثبت و معنادار سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی می باشد.
    کلیدواژگان: سرمایه اجتماعی، اعتماد، مشارکت اجتماعی، همکاری های مدنی، صداقت، رشد اقتصادی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تبیین بلای منابع طبیعی با تاکید بر نقش سرمایه انسانی
    داود بهبودی، حسین اصغرپور، سیاب ممی پور صفحه 41
    نتایج اکثر مطالعات تجربی بیانگر رابطه معکوس وفور منابع طبیعی با رشد اقتصادی است، به طوری که کشورهای صاحب منابع طبیعی غنی دارای رشد اقتصادی پایین تری هستند. وفور منابع طبیعی از کانال ها و مجاری مختلفی، رشد اقتصادی را تحت تاثیر می گذارد که سرمایه انسانی یکی از مهم ترین کانال های تاثیرگذاری وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی به شمار می رود. هدف این مطالعه بررسی رابطه وفور منابع طبیعی با رشد اقتصادی و نقش سرمایه انسانی در این ارتباط است. در این پژوهش با استفاده از ادبیات موضوعی مدل رشد بین کشوری، نقش سرمایه انسانی در رابطه وفور منابع طبیعی با رشد اقتصادی در دو گروه کشورهای صادرکننده عمده نفت خام (گروه الف: اقتصادهای نفتی) و دیگر کشورهای صادرکننده نفت خام (گروه ب: اقتصادهای غیر نفتی) طی دوره (2004-1970) تجزیه و تحلیل شده است. برای تخمین مدل از روش اقتصادسنجی داده های تابلویی استفاده شده است که در آن دوره زمانی به صورت هفت دوره زمانی پنج ساله در نظر گرفته شده است، با توجه به عدم انتشار داده های مورد نیاز دوره پنج ساله اخیر منتهی به سال 2009 به ناچار دوره زمانی تحقیق به (2004-1970) محدود شده است.
    نتایج تجربی تحقیق دلالت بر این دارد که وفور منابع طبیعی تاثیر منفی بر رشد اقتصادی هر دو گروه از کشورهای مورد بررسی داشته است، در حالی که تاثیر سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی کشورهای گروه الف (اقتصادهای نفتی) منفی و برای گروه ب (اقتصادهای غیر نفتی) مثبت بوده است. همچنین نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می دهد که در کشورهای گروه الف، وفور منابع طبیعی از کانال سرمایه انسانی نیز باعث کندی رشد اقتصادی می شود، در حالی که در کشورهای گروه ب، عکس این حالت اتفاق می افتد و وفور منابع طبیعی از کانال سرمایه انسانی بخشی از اثرگذاری منفی وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی را جبران و خنثی می کند.
    کلیدواژگان: رشد اقتصادی، وفور منابع طبیعی، سرمایه انسانی، اقتصادهای نفتی، کشورهای صادرکننده نفت
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • اثر درآمد مختلط بر اشتغال زایی فعالیت های اقتصادی
    محسن داروغه، حسن طایی، علی اصغر بانویی صفحه 65
    در مقایسه با مطالعات انجام گرفته در ایران، در این مقاله تلاش شده تا نقش و اهمیت درآمد مختلط در توان اشتغال زایی فعالیت های اقتصادی در سطح گروه های شغلی بر اساس شبه ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1380 محاسبه گردد. تا قبل از سال 1380، درآمد مختلط در تهیه حساب های ملی و جداول داده - ستانده در مازاد عملیاتی به عنوان یک قلم پسماند در نظر گرفته می شد، لذا اکثر تحقیقات مربوط به محاسبه اشتغال زایی در قالب الگوی شبه ماتریس حسابداری اجتماعی، با درونزا کردن جبران خدمات کارکنان حاصل شده است. در این مقاله نشان داده می شود که نادیده گرفتن نقش و اهمیت درآمد مختلط به عنوان بخشی از درآمد نیروی کار، می تواند نتایج مربوط به توان اشتغال زایی را در الگوی شبه ماتریس حسابداری اجتماعی، مورد تردید قرار دهد.
    با تجمیع کل اقتصاد در پانزده بخش، نتایج نشان می دهند که بخش هایی مثل آموزش، کشاورزی، ساختمان و عمده فروشی و خرده فروشی دارای اشتغال زایی بیشتری نسبت به سایر بخش ها هستند. همچنین با درونزا کردن درآمد مختلط در کنار جبران خدمات، اشتغال زایی هفت بخش،کاهش و هشت بخش، افزایش می یابد
    کلیدواژگان: اشتغال، فعالیت های اقتصادی، شبه ماتریس حسابداری اجتماعی، درآمد مختلط، جبران خدمات نیروی کار
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • برآورد عوامل اقتصادی-اجتماعی موثر بر تابع تولید سلامتی در استان های ایران
    اسفندیار جهانگرد، ناصرالدین علیزاده صفحه 85
    در این مقاله عوامل موثر بر سلامتی در ایران با استفاده از تخمین تابع تولید سلامتی بررسی می شود. در این بررسی فرض شده است که سلامتی از طریق عوامل مراقبت های بهداشتی، اجتماعی - اقتصادی، عوامل محیطی و سبک زندگی متاثر می شود. برای این امر سلامتی به عنوان ستانده به وسیله نرخ مرگ و میر در هر هزار نفر کمی شده است. برای کمی کردن فاکتورهای تاثیر گذار بر سلامتی از متغیرهای سرانه مخارج بهداشتی، درآمد سرانه، درصد جمعیت بیکار، درصد جمعیت باسواد، الگوی تغذیه، درصد جمعیت متاهل، سرانه مصرف دخانیات، درصد جمعیت شهرنشین و درصد شاغلین بخش صنعت استفاده شده است. داده های مورد استفاده در این مطالعه داده های تابلویی 28 استان کشور در طی سال های (1382-1379) می باشد. نتایج تخمین تابع نشان دادند که افزایش سرانه مخارج بهداشتی تاثیر معنی داری بر بهبود وضعیت سلامت در کشور نخواهد داشت ولی افزایش درصد شاغلین، درصد باسوادی، درصد جمعیت شهرنشین، درآمد سرانه و بهبود الگوی تغذیه سلامتی را در کشور بهبود خواهند بخشید. همچنین در بین متغیرهای ذکر شده، درصد جمعیت شاغل و درصد باسوادی بیشترین ضریب و اهمیت را دارا هستند.
    کلیدواژگان: تابع تولید سلامتی، مراقبت های بهداشتی، استانهای ایران، داده های تابلویی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • برآورد تابع تقاضای مواد غذایی مشمول یارانه، در برنامه های دوم و سوم اقتصادی مطالعه موردی مناطق شهری
    سعید کریمی، سعید راسخی، مجتبی احسانی صفحه 107
    یارانه مواد غذایی روشی جهت باز توزیع درآمد، به سمت منافع گروه های کم درآمد می باشد، که در این زمینه کالاهای اساسی نقش مهمی را ایفاء می کنند. به علت محدودیت بودجه ای دولت و همچنین تخصیص بهینه منابع، اولویت بندی کالاهای مشمول یارانه از اهمیت بسزایی برخوردار است.
    در مقاله حاضر به برآورد تابع تقاضای مواد غذایی منتخب مشمول یارانه (نان، شیر، گوشت، روغن و قند و شکر) از طریق داده های بودجه های خانوارهای شهری ایران طی سال های 1363الی1384، با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل AIDS))، می پردازیم. یافته های تحقیق نشان می دهد به علت ویژگی بی کشش بودن اقلام یارانه ای ذکرشده، هر گونه کاهش در میزان پرداخت یارانه ها موجب افزایش قیمت کالاهای مشمول یارانه شده و فشار زیادی را به مصرف کنندگان فقیر و تهی دست وارد می سازد. به علاوه از مقایسه یارانه های پرداختی دولت در برنامه دوم و سوم توسعه و کشش های درآمدی و قیمتی برآورد شده می توان نتیجه گرفت میزان یارانه های پرداختی به موادغذایی در برنامه سوم نسبت به برنامه دوم مناسب تر بوده است.
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • تجزیه و تحلیل زنجیره های تولیدی و خوشه های صنعتی (مطالعه موردی استان خوزستان)
    علی اصغر اسفندیاری، مرضیه ساکیان صفحه 129
    هدف این پژوهش تجزیه و تحلیل زنجیره های تولیدی و خوشه های صنعتی با استفاده از شاخص های مزیت نسبی، اثر رقابتی و اثر تجمعی با روش شناسی تئوری رشد منطقه ای است. به این منظور آمار شاغلان کارگاه های صنعتی در سطح استان خوزستان در سال های 1381 و 1383 جمع آوری و پتانسیل یابی خوشه های صنعتی مورد بررسی قرارگرفته است. در مجموع نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان می دهد که صنعت پاک کردن، درجه بندی و بسته بندی خرما یک خوشه صنعتی مهم در استان (به ویژه در شهرستان شادگان) محسوب می شود. همچنین با استفاده از این روش شناسی مشخص گردید که صنعت تولید آجر، تولید محصولات پلاستیکی و ریخته گری آهن و فولاد می توانند کاندیدای خوشه صنعتی در شهرستان اهواز باشند. در ضمن با توجه به اینکه خوشه های صنعتی در مورد صنایعی است که در مقیاس های کوچک و متوسط محصولات همگنی را تولید می کنند و در ارتباط با واحدهای خصوصی می باشند، در نتیجه مبحث خوشه های صنعتی با صنایع فرآیندی عظیم همچون پتروشیمی و صنایع فولاد سنخیت ندارد.
    کلیدواژگان: خوشه صنعتی، زنجیره تولید، مزیت نسبی، مزیت تجمعی، مزیت رقابتی
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
  • محاسبه مازاد مصرف کننده: مطالعه موردی تلفن همراه در ایران
    قهرمان عبدلی، ویدا ورهرامی صفحه 147
    باتوجه به اهمیتی که مازاد مصرف کننده در قیمت گذاری کالاها و خدمات و سیاست گذاری دارد در این تحقیق هدف ما محاسبه و بررسی مازاد مصرف کننده خدمات تلفن همراه طی دوره زمانی (1386-1373) با فواصل زمانی دو ماهه هست. در این تحقیق تابع تقاضای خدمات تلفن همراه تخمین زده شده و با انتخاب مدل مناسب تقاضا مازاد مصرف کننده محاسبه گردیده است. طبق محاسبات صورت گرفته مازاد مصرف کننده طی دوره مذکور بدون در نظر گرفتن نرخ تنزیل 191/69 میلیارد تومان برآورد گردیده است. با ورود ایرانسل و تالیا روند افزایش مازاد مصرف کننده سرعت بالایی به خود گرفته است. اگر اثرات خارجی شبکه را به مازاد فوق اضافه کنیم مازاد مصرف کننده رقم بسیار قابل توجهی می باشد. اگر دولت رفع تنگناهای زیرساختی را به همراه تشویق بخش خصوصی برای فعالیت در این بخش در پیش بگیرد فایده اجتماعی تلفن همراه بسیار بالا خواهد بود.
    کلیدواژگان: مازاد مصرف کننده تلفن همراه، اثرات شبکه، تابع تقاضا، قیمت دسترسی، قیمت خدمات
    چکیده مشاهده متن زبان: فارسی
|
  • Effects of Financial Markets on Iran's Industrial Growth
    Gholam Reza Abbasi, Hamid Reza Baradaran Shoraka Page 3
    The main feature of in Iran's financial markets is the higher role of government and non-competetiveness condition. The establishment of suitable financial services to stimulate industrial growth is one of the most important problem in Iran. The main hypothesis of this paper is to test the relation between financial development and financial repression on industrial growth in Iran during 1974-2007 (Iranian calendar 1353-1386). Based on the ARDL and ECM models, the findings show that the financial development has positive and significant effect on industrial production per capita. On this basis, the deepening of financial intermediary and omission of financial constraints can enhance industrial growth in Iran. In other hands, financial repression has caused a negative effect on industrial production which necessitates to take a decisions to improve the competitive conditions in financial markets. In addition, such findings indicate the importance of Macro financial variables in industrial growth rate.
    Keywords: Financial Development, Financial Repression, Industrial Growth
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Measuring the Social Effects on Economics Growth (Case of Iran)
    Ahmad Shaabani, Mohammad Soleimani Page 23
    Nowadays the term social capital has become one of the most important, common and applied concepts in the social sciences. New economic and sociology researches show that social capital affects the essential economic variables. In this article, four indices are being chosen as the main indices of social capital: trust, social participation, civilian cooperation and honesty. And the quantitative value of any of these indices is measured by a questionnaire. The questionnaire was distributed among inhabitants in the centers of provinces through cluster sampling. Simultaneously, the AHP matrix was sent to the researchers of social capital. The weight of any of these indices in social capital was extracted by using the geometric average of the researcher's judgments. The quantitative value of social capital is achieved by using two instruments as follows: 1) the result of questionnaire analysis and 2) the weights which were resulted from AHP matrix. Finally, the effect of any of those chosen indices and the final value of social capital on economic growth was measured by E-views software through using the conventional economic growth model and cross section data of 1385 for any of the provinces.The Results show that social capital has some positive and significant effects on economic growth.
    Keywords: Social Capital, Economic Growth, Trust, Social Participation, Civilian Cooperation, Honesty
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Investigation of Natural Resource Curse with Emphasis on the Role of Human Capital
    Davoud Behboudi, Hossien Asgharpour, Siab Mamipour Page 41
    Some empirical studies show a reverse relationship between natural resource abundance and economic growth. Natural resource abundance affects economic growth through different transmission channels so that the human capital is the most important one. The main purpose of this research is to investigate the relationship between natural resource abundance and economic growth with emphasis on the role of human capital in this relationship. We analyze this relationship in two groups of petroleum exporting countries: A) Major petroleum exporters B) Other petroleum exporters by cross country economic growth during 1970-2004. The panel data approach is used to estimate econometrics model. Also, the required data is divided to seven parts as five years. In this article the study period is limited to 1970-2004, since the required data for the last five years period of 2005-2009 has not published, yet. Findings show that natural resource abundant inversely related with economic growth, while human capital have a negative effect on group A’s economic growth and positive effect on group B’s economic growth. In addition, we extend the usual specifications for economic growth regressions by incorporating an interaction term between human capital and natural resources, showing that low levels of human capital may not outweigh the negative effects of the natural resource abundance on group A’s growth, but the high levels of human capital may offset the negative effects of the natural resource abundance on group B’s growth.
    Keywords: Economic Growth, Natural Resource Abundant, Human Capital, Panel Data, Petroleum Exporting Countries
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Mixed Income Effects on the Employment Generating Abilities of the Economic Activities
    Mohsen Daroughe, Hasan Taee, Ali Asghar Banouie Page 65
    In comparison with the researches have been done in Iran, in this paper we tried to determine the role of the mixed income related to the calculation of the component of generating employment by the occupational groups. Before the year 2001, the mixed income was considered as a residual factor in preparing the National Accounts and Input-Output tables in the operating surplus, thus the majority of researches related to the calculation of the component of generating employment have been done in the pattern of Semi Social Accounting Matrix by endogenizing the compensation of the employees.In this paper, it has been indicated that the ignorance of the role and importance of the mixed income as a part of income of the work force will discredit the results of employment generating ability in Semi Social Accounting Matrix. By aggregation of economy in 15 activities, the results show that activities such as Training, Agriculture, Construction, Wholesaling and Retailing are in higher levels of employment generating, position in comparison with other activities. Moreover, by endogenizing the mixed income component along with the employee's compensation, the employment generating ability in seven sectors are decreased and in other eight sectors are increased.
    Keywords: Employment, Economic Sectors, Semi Social Accounting Matrix, Mixed Income, Labor Service Compensation
    Abstract View Paper Original: Persian
  • The Estimation of Effective Socio-Economic Factors on Health Production Function in Provinces of Iran
    Esfandiar Jahangard, Naserddin Alizadeh Page 85
    This paper studies effective elements role on health status in Iran by estimating a health production function. It has been supposed that the health is affected by medical care, socioeconomic, environmental and lifestyle factors. Medical care expenditure per capita, income per capita, unemployment and literacy rates, nutrition pattern, married household rate, tobacco consumption per capita, urbanization rate and industrial employment rate have been applied as effective factors on health function. The data applied in this study is the panel data of the 28 provinces during the years 2000-2004. The results indicate that, an increase in medical care expenditure per capita will not have a significant effect on the health status in Iran, but an increase in employment rate, literacy rate, urbanization rate, income per capita and good nutrition models will improve health in the country. Also unemployment and literacy rates have the largest coefficients among the mentioned variables.
    Keywords: Health Production Function, Medical Care, Iran Provinces, Panel Data
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Government Subsidies for Staple Foods in the Second and Third Economic Development Plans
    Saeed Karimi, Saeed Rasekhi, Mojtaba Ehsani Page 107
    Food subsidy is a method of income redistribution to the benefit of low income households. In this regard the staple foods play an important role. Due to government budget constraint as well as optimum resource allocation the priorities of selected goods to be subsidized is a very crucial point.The purpose of the present paper is to estimate demand for selected subsidized staple food items (i.e. sugar, cooking oil, bread, meat and milk) using Almost Ideal Demand system (AIDS) model based on the Urban Iranian households budget data during 1984- 2005.Our findings indicate that due to the inelastic features of the subsidized items under consideration any reduction in subsidy causes an increase in price and consequently increase burden on poor consumers. Moreover, comparing government subsidies during the Second and the Third Economic Development plan and the estimated income and price elasticity it can be concluded that performance in the Third Economic Development Plan has been more suitable in terms of food subsidies.
    Keywords: Government, Subsidy, Food Income Elasticity, Price Elasticity
    Abstract View Paper Original: Persian
  • Analysis of the Production Chains and Industrial Clusters (Case Study of Khuzestan Province)
    Ali Asghar Esfandiari, Marzieh Sakian Page 129
    The aim of this research is to analyze the production chains and industrial clusters using comparative advantage criteria, competitive effect and cumulative effect by applying the methodology of regional growth theory. For this idea, we collected the industrial workshops statistics in the province of Khuzestan in 2002 and 2004 and potential existence of industrial clusters has been observed. On the whole, the results show that the cleaning, grading and packing processes in the case of dates are considered which is a main industrial cluster in the province (specially in Shadegan). Using this methodology, results show that the brick production, plastic products and forging iron and steel can be candidates for industrial clusters in Ahvaz. Also noting that industrial clusters are related to industries which produce homogeneous products in small and medium scales, and are related to private sector. Moreover, the result indicates that the industrial clusters characteristics do not suit with the huge processing such as steel and petrochemical industries.
    Keywords: Industrial Clusters, Production Chains, Comparative Advantage, Competitive Advantage, Cumulative Advantage
    Abstract View Paper Original: Persian
  • A Survey and Estimating Consumer Surplus in the Mobile Telecommunications in Iran
    Ghahraman Abdoli, Vida Varahrami Page 147
    Since consumer surplus is relevant to the controversy over establishing an appropriate price level between consumers and service providers, and policy making, the need for a robust measurement of benefit from mobile telephone services (MTS) is increasing. The aim of this paper is to estimate consumer surplus in Iran MTS for the period of 1373-86. The measured net consumer surplus estimated by means of elasticities of appropriate demand reached about US$7 billion in the period of study. In particular, after competition was introduced (by Talia and Irancell into the market) with an accompanying price decrease and increase in the number of subscribers, consumers have benefited greatly. The estimated consumer surplus in this paper does not include network externality (option externality); if this were considered, the total social welfare of the consumer would be larger.
    Keywords: Consumer Surplus of Mobile, Demand, Mobile Telephone Services, Access, Services Price, Network Externality
    Abstract View Paper Original: Persian